"Measuring Construction Competitiveness in Selected Countries - İnşaat Sektöründe Rekabetçiliğin Ölçülmesi: Türkiye Perpektifi Araştırması; University of Reading - Construction Management and Economics biriminden Prof. Roger Flanagan girişimiyle İnşaat Sektörü ile ilgili (Global Competitiveness Indicators) "Global Rekabet Göstergeleri"nin belirlenmesi amacıyla 2003 yılında ICRC tarafından başlatılan ve 2005 yılının sonunda İsveç, Finlandiya ve İngiltere'yi kapsayan 1. Sonuç Raporu tamamlanan araştırmanın Türkiye bölümünü oluşturacaktır. Prof. Flanagan başkanlığındaki ekip tarafından yapılan araştırma "rekabetçilik" kavramının analizleri, rekabetçiliğin tanımı, nasıl değerlendirilebileceği ve etkileyen faktörlerin belirlenmesini kapsamıştır. Yapılan çalışmada rekabetçiliği etkileyen faktörler; yatırımcılar, malsahipleri, işverenler ve toplum perspektifinden geniş bir bakış açısı ile konu ele alınmak istendiği için belirlenmiştir.

Projenin diğer kurucu ortakları, İsveç ve Finlandiya'nın İnşaat Federasyonları ile İngiltere Ticaret ve Yatırım Bakanlığı'dır. (Sveriges The Swedish Construction Federation (BI), The Confederation of Finnish Construction Industries RT (Rakennusteollisuus RT ry) ve Department of Trade and Investment, DTI). Türk İnşaat Sektörünün konu ile ilgili araştırması İTÜ- Proje Yönetim Merkezi tarafından yürütülmekte ve Türk Müteahhitler Birliği tarafından desteklenmektedir.

İsveç ve Finlandiya İnşaat Sektörleri hakkında ilgili hükümetler tarafından hazırlanan olumsuz raporlar sonucu İsveç ve Finlandiya İnşaat Federasyonları'nın "inşaat sektöründe rekabetçilik" konusuna artan ilgisi ve İngiliz Hükümetinin rekabetçilik ile ilgili araştırmalarını geliştirme isteği araştırmanın motivasyonunu oluşturmuştur.

İsveç, Finlandiya, İngiltere ve Türkiye İnşaat Sektörü Birlikleri'nin ana sponsor olduğu, USA ve Avusturya'dan katılımcı organizasyonlar tarafından da desteklenen Japonya ve Güney Afrika'nın da aralarında olduğu 10 ülke kapsamında yapılan İnşaat Sektöründe Rekabetçilik (Measuring Construction Competitiveness in Selected Countries), konulu araştırmanın Türkiye ayağı İTÜ - Proje Yönetim Merkezi tarafından yürütülmektedir.

ARAŞTIRMANIN AMACI

Gelişimi ve mevcut durumu ölçebilmek için inşaat sektörü, hedefleri ve amaçları doğrultusunda bir yöntem ortaya koymak zorundadır. Sektör çapında rekabeti ölçebilmek; en iyiler ve diğerlerini ayırt edebilmek, doğru seçimler yapabilmek ve mükemmeliyeti ödüllendirebilmek için rasyonel bir taban oluşturulmasını sağlayacaktır. Yukarıdaki düşüncelerin ışığında araştırmadan beklenen yararlar şunlar olmuştur;

• Türk İnşaat sektörüne özgü rekabetçilik unsurlarının belirlenmesi ve ölçülmesi.
• Mevcut durumun araştırmanın paydaşı olan diğer ülkelerle kıyaslanarak eksik veya avantajlı yönlerin belirlenmesi.
• Türk İnşaat Sektöründe de gelişmi rekabetçi diye nitelendirilen ülkelerdeki gibi benchmarking çalışmalarının yapılması ve konunun önemi ile ilgili olarak sektörün bilgilendirilmesi.
• Rekabetçilik ve değişik alanlardan toplanacak veriler arasındaki ilişki, rekabeti belirleyen faktörlerin

bu alanların farklı özelliklerine göre değişebileceği göz önüne alınarak analiz edilecektir.

Araştırmanın konusu; genelde inşaat endüstrisinde rekabetçilik kavramını belirleyen faktör ve parametrelerin belirlenmesi, özelde ise Türk İnşaat Sektörünün Rekabetçiliğinin belirlenen faktörler bağlamında değerlendirilmesi, güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi, sürdürülebilir rekabet kavramı açısından endüstri ve organizasyon seviyelerinde yapılması gerekenlerin tanımlanmasıdır.

Araştırmanın amacı, seçilen ülkelerin inşaat sektörlerinin rekabet edebilirliğini ölçmek ve sürdürülebilir rekabeti etkileyen güçlü ve zayıf yönlerini tanımlamak olmuştur. Bunun için dört önemli sorunun cevabı aranmıştır:

• İnşaat sektörünün rekabet edebilirliğini etkileyen faktörler nelerdir?
• İnşaat sektörü için ulusal rekabet edebilirlik nasıl ölçülebilir?
• Ülkeler kendi rekabet edebilirliklerine kaynak oluşturmak için hangi yolla ihracatı destekleyebilirler?
• İnşaat sektörleri rekabet edebilirliği nasıl sürdürebilirler?

Son olarak şu nokta göz ardı edilmemelidir ki, bu proje, firmalara doğrudan 'uluslar arası pazarda nasıl ihale kazanılır' reçetesi sunmak için hazırlanmamıştır. Rapor, seçilmiş her ülke için kendi kültür ve değerleri kapsamında, inşaat endüstrisinin rekabet edebilirliğini değerlendirmeyi hedeflemektedir.

TÜRKİYE BU ÇALIŞMADAN NELER KAZANABİLİR?

Araştırma kapsamında rekabetçiliğin bir parçası olarak ülkelere özgü ulusal özellikler belirlenmiştir. Türkiye'nin bu araştırmada yer alması, Türkiye'nin bu ülkelerin deneyim ve bilgileri hakkında fikir sahibi olmasına ve kendini bu ülkelerle kıyaslamasına olanak sağlayacaktır. Örneğin, inşaatta sağlık ve güvenlik diğer benzer ülkelerle karşılaştırıldığında ne durumdadır? Enformasyon teknolojileri, Türkiye'nin rekabetçilik konusunda avantaj elde edebilmesi için nasıl kullanılmalıdır? Başka teknolojiler, Türkiye'nin rekabetçilik konusunda avantaj elde edebilmesi için nasıl kullanılmalıdır? gibi soruların yanıtları aranacaktır.

Türkiye'nin çalışmaya dahil olması Türk inşaat sektörünün yüzyüze kaldığı rekabet ortamını daha iyi anlamasına yardımcı olacaktır. Rekabetçilik projesi tüm Avrupa ve Amerika'da oldukça fazla konuşulur bir hale gelmiştir; birçok organizasyon özellikle küresel rekabetle karşı karşıya kalınca sürdürülebilir rekabetçilik kavramına ilgi duymaya başlamışlardır. Sürdürülebilir rekabeti sağlayan en önemli unsurlardan birisi de yönetimsel süreçlerde ve proje sürecinde inovasyon yeteneğidir. Sürdürülebilir rekabet, sürdürülebilir yapım ve büyüme için hiçbir ekonomik faaliyet sürdürülebilir yaşama engel olmamalı, rekabet politikaları belirlenirlen toplum ve çevre faktörleri göz ardı edilmemelidir. Kaynakların etkin kullanımı, maliyetlerin düşürülmesi, yeni teknolojiler bulunması, bu teknolojilerin üretime yansıtılması ve fiyatların düşmesi gibi pek çok faktör rekabet sayesinde gerçekleşmektedir.

Bunun da ötesinde, bu çalışmanın tamamlanan kısmında pazara girme planında olan firmalar için, inşaat endüstrisinin nasıl işlediği ve önemli özellikleri konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlayacak sonuçlar ortaya koymuştur. Bu, aynı zamanda yeni firma için endüstrideki potansiyel fırsatlarla ilgili ipuçları vermiştir.

ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ

Araştırmanın başında yapılan literatür araştırmasında "Bir endüstrinin rekabet edebilir olup olmadığına karar verecek kimdir?, Bu noktada karar firmaların, müşterilerin ya da toplumun elinde midir?" sorularına yanıt aranmıştır. Örneğin, bir firmanın düşük vergi, yetersiz düzenleme ve güçsüz birliklerden yarar sağlayıp sağlamadığı tartışılabilir. Bu durum, firmanın pazarın değişen koşullarına kolaylıkla adapte olabilmesini sağlarken bunun, toplumun bakış açısından endüstriyi daha rekabetçi yapıp yapmayacağı tartışmalıdır. Vergi; sağlık, eğitim ve alt yapıya sağladığı maddi katkı sayesinde daha yüksek yaşam standartlarına ulaşılması demektir. Bunun yanında, iş kazalarını ve çevreye verilen zararlı etkileri azaltmak için bazı yönetmelikler uygulanmaktadır.

Araştırmada rekabetçilik tanımları detaylı bir literatür araştırması ile incelenmiş ve araştırmada kullanılacak rekabetçilik tanımı yukarıda açıklanan perspektifte inşaat sektörlerinin tüm katılımcılarının perspektifinden rekabetçiliği ifade eden bir tanım yapılmıştır. Araştırmanın amacı bu tanımı yapmak kadar rekabetçiliğin ölçülmesinde kullanılacak parametrelerin de belirlenmesi olmuştur.

Araştırmanın ilk döneminde literatür araştırmaları, beyin fırtınası ve workshop çalışmaları belirlenen faktörler "Delphi Metodu" ile belirlenecek faktörler setine dönüştürülmüş ve bir pilot çalışma yapılmıştır. Hazırlanan sonuç raporu, firmalara rekabet edebilirlikle ilgili faktörleri sunmayı bu yolla onları gelişim ve dolayısıyla inşaat endüstrisinin performansının büyümesi için teşvik etmeyi hedeflemiştir. Araştırmada öncelikle "rekabetçiliğin ne anlama geldiği tanımlanmış böylelikle etkileyen faktörler ve ilişkileri belirlenmiştir.

Araştırmanın Türkiye ayağında bugüne kadar 15 büyük Türk inşaat firmasına davet mektupları ve araştırmayı tanıtıcı dokümanlar gönderilmiştir. Türk inşaat firmalarının başarı öykülerine araştırmada yer verilecektir.